Horpmaal 11 November feest van Sint-Martinus.
Sedert de aanstelling van Martin Aerts in 1943, als parochieherder van Horpmaal, werd hij op initiatief van de schoolmeesters Henri Cordie en Guillaume Kersten en de schoolzusters Zr. Godelieve, Zr. Cyrilla, Zr. Emillia en Zr. Gebriëlla, gelauwerd, als gewaardeerde dorpsherder in de klassen van de jongens en de meisjes. Gezien hij dezelfde voornaam had als de heilige Martinus was dit de gelegenheid om de pastoor te vieren vooraf gaande op de naamdag van de heilige.
Het was een jaarlijkse traditie om op beurt in de klassen liedjes te zingen en voordrachten te houden en geschenkjes aan te bieden.
Een jaarlijks wederkerende gebeurtenis was ook de feestdag op 11 november voor de dorpsjongens, die hun verlofdag benutte om stro te verzamelen bij de boeren en het nadien boven naar de top van de motheuvel te brengen. Ook mutsaarde en brandhout werden hier en daar gevraagd en meegenomen zo dat het vuur zo lang mogelijk bleef branden.
Met een stootkar werden de boeren bezocht en aangemaand om een bussel stro te geven. Wanner dit bezoek op een negatieve ontvangst werd onthaald en geen stro werd aangereikt zong men uit frustratie het volgende lied (in het dialect):
Tôt te rôwte Matte koule vuur
schùfke ôot de schuur
de hinne krijgen de scheit
zéve oere weit
In de donkere avond was het zover… het stro werd in vuur gestoken en de vonken kon men van ver op afstand zien bij het naderen van het dorp. De hilariteit rond het vuur was alom.
Door de ophef van de gemeenteschool in 1969 doofde een jaar later definitief het Sint-Maartensvuur. De jeugd werd aangestuurd om buiten de dorpsgrenzen naar school te gaan waardoor de vriendschapsbanden langzaam verwaterde om deze heugelijke traditie in ere te houden.
In 2005 werd door Heemkunde Groot-Heers nog eenmalig het Martensvuur gehouden. onder grote belangstelling en vooral door ouders met hun kinderen werd het spektakel, van een ruiter verkleed als Martinus met de rode mantel en een toorts in de hand op een paard, onder applaus en gejuich gevolgd naar de top van de motheuvel waar hij het vuur ontstak. Ook de drankstandjes op het plein hadden veel bijval en het beklimmen naar de top om het vuur van nabij gade te slaan had een groot succes.
Michel Mathei november 2021