Informatie S.R.D. kruiken.

Weer een tipje van de sluier opgelicht i.v.m. de SRD-kruiken uit W.O. I
Een tijdje geleden hadden we het over de SRD-kruiken die hier en daar nog opduiken als relieken van de eerste wereldoorlog. Waarvoor nu exact de afkorting SRD stond wisten we niet met zekerheid. Nu zijn er enkele documenten ontdekt die ons met zekerheid kunnen zeggen waarvoor de afkorting stond namelijk “SUPPLY RESERVE DEPOT”.  Tijdens de eerste wereldoorlog werden deze stenen kruiken met duizenden gemaakt door verschillende pottenbakkerijen. De SRD-kruiken moesten voldoen aan strenge normen qua inhoud, hoogte, diameter etc…  Waarvoor de kruiken nu net moesten dienen werd in deze documenten ook vermeld. Men spreekt er  van “Spirit or Lime Juice Jars”; aldus werden de kruiken gebruikt voor sterke drank en limoensap. Limoensap werd gebruikt om een soort limonade te maken of om bij thee te voegen en daarbij was limoensap het gedroomde product om scheurbuik tegen te gaan. Soldaten aan het front hadden een eenzijdige voeding waardoor scheurbuik kon voorkomen door een tekort aan vitamine C. Deze vitamine C was in overvloed aanwezig in limoensap! We weten dat het regelmatig eten van zuurkool ook een goede remedie is tegen scheurbuik. Misschien losten de Duitse soldaten hun scheurbuikprobleem op met  hun oerduits menu : das Sauerkraut…
Via de teruggevonden documenten kwamen we te weten dat de SRD-kruiken een handvat hadden om ze te dragen. Ook dit handvat moest weer aan de strenge legernormen voldoen. Hierna volgt de vertaling van deze strenge voorwaarden :
De kruiken moeten van aardewerk zijn, aan de binnen- en buitenkant moeten ze hooggeglazuurd zijn en voldoende hard gebakken. De inhoud moet 1 gallon zijn. (3,785 liter) De hoogte moet 13 duim bedragen en van schouder tot boden moet de hoogte 9 1/8e duim zijn. De diameter boven en onder moet 7 duim bedragen en de gietopening moet 7/8e duim bedragen. (1 duim is 2,54 centimeter)
Iedere kruik moet voorzien zijn van een handvat, conform het voorbeeld van de Supply Reserve Depot in Woolwich Dockyard. Het handvat moet gemaakt zijn van de beste Staffordshire gevlochten ijzerdraad of van ijzerdraad van dezelfde kwaliteit. Men mag ook staaldraad gebruiken maar alles moet degelijk gegalvaniseerd zijn.
De handgreep moet 5/8e duim zijn in diameter en 3 3/8e duim in lengte, ze moet gemaakt zijn van draad nummer

12 volgens de “Wire Gauge” schaal. De scharnieren moet uit draad nummer 9 gemaakt worden en de spillen moeten van draad nummer 12 zijn. De handvaten moeten doormiddel van een splitpen van 1 duim lengte, bestaande uit draad nummer 7, aan de kruik bevestigd worden. Deze splitpennen moeten voldoende vertind zijn.
De naam van de producent moet in de bodem van elke kruik gestempeld worden. De letters S.R.D. moeten op de kruik geglazuurd worden en dit halfweg de nek en de schouder van de kruik. Vooraleer de kruiken geleverd mogen worden moeten ze blootgesteld worden aan een druk van 10 pond per vierkante duim. Geen enkele kruik die deze test niet ondergaan heeft mag geleverd worden.

Ondanks de strenge normen die het leger oplegde aan de fabrikanten waren er toch verscheidene die zich engageerden om de SRD-kruiken te fabriceren. Tot nu toe vond ik de volgende 29 fabrikanten terug; er zullen er ongetwijfeld nog wel veel meer geweest zijn.
Barker Pottery –  Chesterfield
Batesons
Bourne – Denby
F. Brayne & Co Ltd – London
Buchan Portobello – Edinburgh
W. Buchan & Co Potteries – Portobello Midlothian
G. Carder & Sons,  Leys Pottery – Brierley Hill
Caledonian – Rutherglew
Covancroft Pottery co Ltd – Glasgow
Doulton & Co Ltd – Lambeth
Fossil Pottery – Glasgow
Fulham Pottery
Gibbs Canning Ltd. – Tamworth
Grosvenor – Glasgow
Hunts Patent-  Liverpool
Kennedy Barrowfield Potteries Glasgow
Lovatts Langley Ware – England
Moira Pottery Co. Ltd.
Price – Bristol
C Phillips & Son – Castleford
James Pearson Ltd. – Chesterfield
Pearson & Co. The Potteries – Whittington Moor near Chesterfield
The Pottery Fulham-  London
Robinson Jack Lane Pottery-  Leeds
Skey – Tamworth
Port Dundas Pottery Co. – Glasgow
E. Potter Whittington – Moor nr Chesterfield
Wallace – Belfast
E. Wright & Co Ltd. – Chesterfield

Aangezien er tijdens de eerste wereldoorlog duizenden en duizenden SRD kruiken gemaakt werden is het logisch dat er na de oorlog nog een groot overschot achterbleef in het reserve depot. We kennen allemaal de “Stock Américain” als gevolg van de tweede wereldoorlog maar de stock van de eerste wereldoorlog is ons minder bekend. In een oud document, daterend van 15 september 1919 over de surplus stock van het Engelse leger vonden we het volgende terug :

Of alle kruiken ooit verkocht zijn, weten we niet. Waar we wel zeker van zijn is dat veel van deze kruiken later als petroleumkan gebruikt werden.

---

Jo Billen februari 2014