Hoe zou het zijn met Jozef Moiës uit Opheers ?
I
n mijn herinneringen is hij één van de laatste “herenboeren” van Opheers. Net als Marcel Grutman en Sylvain Moïes, zag je hem nooit in werkplunje. ’s Zondags fijn gekleed op weg naar de kerk, zwierige hoed op het hoofd en altijd een monkelende glimlach om zijn mond. Dat was Jozef Moiës ten voeten uit.
Het is nog altijd diezelfde stijlvolle man die ons in Voroux-Goreux ontvangt. Franstalig Haspengouw, la Hesbaye, ligt er in het vroege voorjaar beloftevol bij: uitgestrekte akkers, oude dorpen met grote vierkantshoeven. Plaatsnamen om een gedicht mee te schrijven : Villers l’ Evèque, Fexhe-le-haut-clocher, Fize-le-Marsal, Momalle, Horion-Hozémont…
Jozef Moïes werd op 9 oktober 1925 in Middelheers geboren. Zijn moeder, Maria Corswarem, zocht in die dagen steun en toeverlaat in haar ouderlijke huis. Jozef was de jongste van drie : eerst was er Lea , dan Edmond en tenslotte ons nestkuiken Jozef.
“Vader was luitenant bij de legendarische generaal Van der Smissen en hij heeft ons met militaire discipline opgevoed. Zijn wil was wet. “Ik hoor mijn moeder nog zeggen : “Constant, ge denkt dat ge hier nog in het leger zijt…” Mijn zus Lea was een heel intelligent meisje. Zij was op internaat in Landen maar toen het huishoudelijk werk te veel werd voor mijn moeder, moest ze terug naar huis. Tot grote ergernis van moeder overste die mijn moeder verweet dat zij een “paysanne de Herve” was. De houten koffer waarin de internaatspullen van Lea zaten, bestaat nog altijd en siert de woonkamer of inkomhal van één van de talrijke nichtjes en neefjes. Lea bleef immers ongetrouwd..
Brigade Piron
Lea, oudere zus en toeverlaat, fietste in de zomer van 1937 met de 12-jarige Jozef naar Borgworm om hem in te schrijven in het college. Elke dag 7 km heen en 7 km terug, door weer en wind. Drie jaar later brak de oorlog uit en vader Constant vond het beter dat Jozef voorbereid werd op de boerenstiel in de landbouwschool. Tijdens de oorlogsjaren zocht de Gestapo naar de herkomst van de familienaam “Moiës”. Was deze naam een verwijzing naar Mozes? Had deze familie Joodse roots ? Jef Deckers, de voorzitter van de voetbalclub van Opheers, werd een hele dag ondervraagd over het reilen en zeilen van de familie Moiës maar gelukkig was Jef sluwer dan de Duitsers.
In 1945 geeft Jozef zich op als oorlogsvrijwilliger en hij wordt ingelijfd in de beroemde “brigade Piron”. Hij krijgt de batlle-dress van een Engelse soldaat die in Noord-Afrika gevochten had en werd ingeschakeld aan de
Nederlandse grens . Zijn bataljon moest de terugkeer van de Duitse troepen in goede banen leiden. Dat liep niet altijd van een leien dakje, soms gaven de Duitsers zich niet zo maar gewonnen… Tot Jozef een brief kreeg van moeder Maria : “ Edmond gaat trouwen, kom naar huis….”
“Om middernacht kwam ik met de trein in Borgworm aan en toen liep ik te voet door de nacht naar Opheers.”
Naar Wallonië
Later leerde Jozef zijn vrouw kennen : Malou Royer, enige dochter van een grote boerderij in Voroux-Goreux. “Wij wisten heel snel dat we voor mekaar bestemd waren, vertelt Jozef. Na elf maanden zijn we getrouwd en binnenkort zijn we 55 jaar samen. Wij kregen drie kinderen : Ludovique, Marie-Rose en Lucien. “
Toen Edmond de boerderij overnam en met zijn gezin introk in de Michaëlhoeve (bij Mitches, zoals wij in Opheers zeggen), verhuisde Lea naar haar jongere broer. Jozef en Malou vertellen met heel veel genegenheid over die oudere zus. Zij had een uitzonderlijk geheugen en kende alle familieverbanden en familieverhalen… Lea overleed in 2005, zij werd 92.
De echtscheiding van hun zoon-opvolger op de boerderij verscheurde de droom van Jozef en Malou maar ook hier : “Noblesse oblige”…Gelaten tonen zij ons van op het terras van hun nieuwbouwwoning de imposante gebouwen van de oude hoeve die na zoveel eeuwen, van eigenaar veranderde…
“De mooiste tijd van mijn leven ? Waar is de tijd dat ik met Marcel Grutman op stap ging in Brustem ? Maar ook de zomeravonden op het plein in Opheers, met de mensen van het dorp… En dan denk ik terug aan Gerard Missotten, Jozef Libioulle, Marcel Demortier, Albert Mignolet… “
Jozef diept een versleten portefeuille op uit zijn jaszak : de portefeuille van vader Constant, het “Buurke”. Jozef neemt er een foto uit. Ik weet niet meer wie of wat op die foto stond maar het beeld van de 87-jarige Jozef met die leren portefeuille, erfstuk van zijn vader, een onuitgegeven verhaal van honderd jaren, zal me altijd bijblijven…
Joseph overleed te Voroux-Goreux op 9 augustus 2016
Maj Vandergeten April 2011