Hoe zou het zijn met … Lucie Vandevelde
“Eén van mijn vroegste herinneringen is mijn eerste communie. Het was Kerstmis, ik droeg een hoedje en een zwart-wit jasje met een kraagje van lamskrulletjes. Toen ik aan de hand van mama de kerk binnenging, zong het koor “Vrede op aarde”. Alle lichten brandden en links vooraan, bij het altaar, stond een kerststal van grijs papier, bijgekleurd met krijt. Ik zag lammetjes, engeltjes en een blinkende ster en ik dacht dat ik in de hemel was…”
Lucie Vandevelde (87) glimlacht. De jaren hebben weinig vat op haar, ze is nog steeds een mooie, sterke vrouw, haar ogen en geest gericht op wat er buiten haar appartement in Sint-Truiden gebeurt.
Lucie werd geboren op, kermismaandag 2 juli 1923, als tweede kind in het gezin van Jozef Vandevelde en Octavie Missotten te Heers. Haar oudste broer Simon is ondertussen 89. Na Lucie kwamen nog twee kinderen : Jan, die op zijn 21ste verongelukte, en Octavie (84).
“ Mijn moeder was geboren op de kasteelhoeve van Voort. Toen ze met papa trouwde, verhuisde ze naar Heers. Haar zus en schoonbroer hebben de boerderij in Voort overgenomen van mijn grootouders. Toen ik anderhalf jaar was, verwachtte mama een derde kind. Ik kreeg de kinkhoest en werd naar mijn tante in Voort gebracht. Daar bleef ik twee jaar. Ik had later vaak het gevoel dat die twee jaren in mijn vroege kindertijd, mij vervreemd hadden van mijn ouders, mijn broers en mijn zus…”
Na twee jaar keert Lucie dus terug naar Heers, naar het ouderlijke nest. Haar jeugdjaren verlopen op het ritme van de seizoenen in een klein, Haspengouws dorp. De oorlog rolt zonder noemenswaardig leed voorbij maar dan slaat het noodlot toe.
Broer Jan verongelukt in Gulpen
Onmiddellijk na de tweede wereldoorlog begon de bezetting van Duitsland. Mijn broer Jan was onderwijzer en deed zijn legerdienst als administratief medewerker in de kazerne van Sint-Truiden. Op een maandagmorgen moest hij met twee oversten mee naar Jülich. Ze vertrokken om drie uur ’s nachts, in Maastricht werd even halt gehouden . Het was mistig en de chauffeur was erg moe. Ze zijn dan toch maar verder gereden maar in Gulpen, op weg naar Aken, is de chauffeur blijkbaar in slaap gevallen en is de auto tegen een boom terechtgekomen. De chauffeur en een overste waren op slag dood, de andere overste was zwaar gekwetst. Jan realiseerde zich niet dat hij een schedelbreuk had en ging om hulp. Daar is hij in elkaar gezakt. Hij werd naar het ziekenhuis in Maastricht gebracht waar hij woensdagavond overleed. Pas donderdagavond bereikte het tragische nieuws het ouderlijk huis in Heers. Moeder Octavie was ontroostbaar. Maar ook het leven van Lucie was getekend door dit verlies.
Verpleegster of onderwijzeres ?
Lucie droomde ervan verpleegster te worden maar tante in Voort stelde pertinente vragen : “Wat ga je in de winter doen ? Hoe ga je in het ziekenhuis geraken ? Kies voor het onderwijs, dat is een mooie job voor een vrouw…”
Lucie gaf toe en samen met zus Octavie vertrok ze naar de normaalschool in Hoegaarden. In 1943 studeerde ze af als onderwijzeres en meteen kon ze aan de slag in de lagere vrije school van Heers. Een jaar later volgde een interim in Voort. Daar kreeg ze alle zes studiejaren in één lokaal en na de paasvakantie kwamen daar dan nog eens enkele kleuters bij.. “Hoe ga ik dat redden ?” vroeg Lucie zich af. Maar ze heeft het gered ! Lucie werd plaatsvervangster van Clémence Lavigne in de zusterschool te Heers. Zij gaf er uiteindelijk 35 jaren les, leerde een hele generatie meisjes lezen en rekenen en werd de gerespecteerde bestuurslid van het COV.
En toch, na al die jaren, spreekt Lucie nog over haar jeugddroom om in de verzorgingssector te werken.
“Ik heb er nog altijd spijt van, mijmert Lucie. Ik zou een goede verpleegster geweest zijn..”
Wij drinken koffie. Op tafel ligt een sierlijk, geborduurd kleed : “Werk van onze missiekring… Ook daar droomde ik van, glimlacht Lucie. Ik zag mezelf als missiezuster in Afrika maar toen ik daar de leeftijd voor had, heb ik de zorg voor mijn ouders op mij genomen. Simon en Octavie waren getrouwd. Papa en mama hadden ons levenswaarden bijgebracht, zoals respect voor onze ouders. Ik kreeg verscheidene huwelijksaanzoeken maar ik kon mijn ouders niet alleen laten. Op latere leeftijd ben ik dan getrouwd met Gust Valgaerts uit Tessenderlo. Gust was een diepkristelijke man, graag gezien in de parochie waar hij zich met hart en ziel voor inzette. Hij verzorgde de administratie van de militaire gebouwen en kreeg veel waardering voor zijn werk. Gust deed me vaak aan mijn vader denken : muzikant, mensgericht.. Jammer genoeg is mijn man ondertussen reeds 12 jaren overleden.
Papa, mijn grote voorbeeld
Mijn levensmotto ? “Aanvaarden en verdragen”. Lucie spreekt met ernst en overtuiging. Toen papa in 1918 thuis kwam uit de oorlog, zei hij : “ Ik heb zoveel ellende gezien, NU KLAAG IK NOOIT MEER ! “ Dat heeft me heel diep geraakt en ik heb die houding overgenomen van papa, die inderdaad nooit meer geklaagd heeft…”
“Ik was fier op mijn vader. Toen er tijdens de tweede oorlog een hoge Duitse militair bij ons ingekwartierd werd, zei papa : “Ik heb tijdens de vorige oorlog vier jaar front gedaan, ik ben een Belg !” Wat was ik fier op die moedige man!”
“Mijn lievelingsauteur was Alice Nahon. Ik schreef al haar gedichten over en sommige kende ik van buiten.. “
Terwijl ik mijn nota’s opberg, hoor ik Lucie zachtjes prevelen :
’t Is goed in ’t eigen hart te kijken,
nog even voor het slapen gaan…”
Lucie glimlacht, Hoegaarden en haar meisjesjaren zijn opeens heel dichtbij…
Lucie Vandevelde overleed op 13 maart 2015 te St Truiden.
Maj Vandergeten december 2009