Het ontmoetingscentrum, een moeizame aanloop.
Ten behoeve van de jonge fanfare (1909) en de boerengilde richtte pastoor Joseph Reinartz in 1911 het GildeHuis op.
Niettegenstaande aanpassingswerken van goede wil in 1946 en in 1971, beantwoordde het GildeHuis niet meer aan de behoeften van een modern intens verenigingsleven dat het dorp kenmerkt, vooral sinds 1967. De aanloop tot het oprichten van dit nieuw ontmoetingscentrum nam meer dan twintig jaar in beslag. Het is in de laatste periode, van 5 juli 1982 tot 7 mei 1988, dat er intensief aan het dossier werd gewerkt en van dan af ook vooruitgang werd geboekt.
De brief van 15 november 1982 met de motivatie voor het bouwen van een ontmoetingscentrum werd gericht aan de Dienst Gesubsidieerde Werken van de Vlaamse Gemeenschap, waar we in de persoon van ingenieur Jan Bayens een doorslaggevende steun hadden. Deze motivatie steunde op:
- het verleden: vele vragenlijsten werden door meerdere instanties voorgelegd aan de bevolking, maar zonder resultaat. Dit was slechts een bezigheidstherapie voor werkloze jongeren.
- De betrokkenheid van de bevolking (opsomming van al de verenigingen met hun activiteiten)
- het impact op het gemeenschapsleven (eigen gemeenschap herontdekken en leren waarderen, dure en gevaarlijke verplaatsingen vermijden, gevaar van weg en drugs)
- de toestand van de bestaande zaal (ouderdom, vochtige inplanting, niet van deze tijd, veiligheidsnormen, hygiëne, ruimte, accommodatie, moeilijke verwarming, niveauverschil voor gehandicapten) waaraan de nieuwe constructie zou verhelpen en een mooi gezicht toevoegen aan het dorp.
Alle mogelijkheden worden overwogen: maar het fusiebestuur van Heks werkte tegen, de legerbarakken uit Duitsland losten bijlange niet alle problemen op, een folder van de culturele raad te Heers biedt een kans om zelf de stier bij de horens te vatten. Maar langs welke weg kan dat? Wie kan financieel, wie mag juridisch, en wie wil een schuld van meer dan tien miljoen op zich nemen? Moeilijkheden zullen er zeker komen: is er voldoende financiële draagkracht, een socialistische minister Galle tegenover een kerkfabriek, een regionale commissie, jaloerse raadsleden uit eigen partij en de oppositie in de gemeenteraad die voor het minste het Hoog Comité van Toezicht het iedereen laat moeilijk maken en tracht te ontmoedigen. Maar er is hoop op een goede afloop: de Vechmaalse gemeenschap bijt van zich af en zet met volle moed door, gesteund door verenigingen en bevolking en dankzij de gedrevenheid van onze voorzitter Arnold Dewelf, de inzet en steun van Guido en Paul, het volste vertrouwen van Jef Renson, voorzitter van de kerkfabriek, de bijdrage van onze pastoor Albert Braeken en de nooit volprezen hulp van ingenieur Jan Bayens.
Op 5 juli 1982 neemt de kerkfabriek van Vechmaal de principiële beslissing een ontwerp te starten in het kader van cultuurhistorische en functionele herwaardering van dorp en platteland, waarbij de Vlaamse Gemeenschap voor 60 % betoelaagt, onze goede pastoor Braeken zijn spaarpot van zeven cijfers ter beschikking stelt, de kerkfabriek de grond en het nog beschikbare geld van de verkoop van een paar percelen grond onder Heks en van het huis op de calvarieberg schenkt. Met een degelijke gemeentelijke toelage en een doorgeeflening moet het zaakje nu financieel te klaren zijn. De ontwerpers krijgen de opdracht hun plannen te laten beantwoorden aan de verwachtingen en verlangens van de opdrachtgevers, te voldoen aan mogelijke en onmogelijke reglementeringen, degelijke materialen te voorzien die daarenboven niet te duur uitvallen, niets te vergeten, een goede uitvoering en een harmonisch geheel te waarborgen. De weg wordt lang, vaak eenzaam, zwaar en steil, vol voetangels en schietgeweren. Zelfs op het ogenblik van de opening is alle gevaar nog niet geweken. Als éne schakel in de ketting breekt, valt alles in duigen.
Het ontmoetingscentrum: plechtige opening. (1988)
Onder de feestelijke klanken van de fanfare gaat het in stoet vanaf de verzamelplaats, het Calvarieplein, richting nieuwe feestzaal. Grootvicaris Lavigne. wiens roots in Vechmaal liggen, en minister Kelchtermans, die pastoor Braeken en Arnold Dewelf had ontvangen in Peer, knippen samen het lint door. De zaal loopt vol.
De plaatselijke verenigingen : BGJG. Chiro. Harlekijn. fanfare «De Katholieke Jeugd». KVLV, de Landelijke Gilde, voelbalploeg «De Zwaluw» en de veteranen-voetbalploeg «De Eendracht», die allen een belangrijke bijdrage hebben gedaan voor hel tot stand brengen van dit nieuw ontmoetingscentrum, zijn eveneens talrijk vertegenwoordigd. Het feest kan beginnen.
Guido heet iedereen welkom en vraagt de grootvicaris het kruisbeeld te wijden dat Paul op de houten muurbekleding aanbrengt. Daarna wordt voorzitter Arnold gevraagd de periode van het lange wachten te komen toelichten.
Na de principiële beslissing door de kerkfabriek op 5 juli 1982, trekken Guido, Arnold en de architect op 31 januari 1983 naar de twaalfkoppige regionale adviserende commissie te Hasselt. Galle (BSP) vraagt of zulk initiatief mag voor een kerkfabriek, maar minister van Justitie Wathelet (PSC) antwoordt op 29 februari 1984 dat het wèl mag.
Daarop wordt het ontwerp vatbaar verklaard voor een betoelaging van 60 % en mocht een definitief ontwerp worden opgesteld. Om tegemoet te komen aan de bedreiging van de provincie dat we de doorgeeflening zelf moeten aflossen, wordt de lening beperkt tot één miljoen. Dit betekent dat de oude zaal niet wordt verbouwd, maar later afgebroken, de parking, de toegangsweg en de verwarmingsinstallatie door ons zelf moeten worden uitgevoerd. Op de gemeenteraad van Heers wordt het ontwerp nipt, met 9 tegen 8, goedgekeurd. “Wij bouwen met de bisschop” maakt ons een financiële steun over. Omwille van een politieke klacht richt de provincie een nieuwe commissie “ad hoc” op en het dossier wordt weer hernomen. Stedenbouw en de brandweercommandant moeten hun advies geven. Het ministerie van Vlaamse Aangelegenheden houdt de rode touwtjes in handen met de steun van de Heerse oppositie. Om de gemeentelijke betoelaging te bekomen moet een reglement opgesteld en goedgekeurd worden door de culturele raad.
Weeral moet daarvoor in de pen gekropen. Maar het lukt. Ook het advies van de culturele raad is positief dankzij voorzitter Jean Robijns. Een financiële proef wordt goed doorstaan: het Rekenhof adviseert gunstig. Een nieuwe klacht zorgt ervoor dat het Hoog Comité voor Toezicht drie weken in Heers komt kamperen en politiekers maar ook het werkend gemeentepersoneel op stang komt jagen. Onze mensen hebben alles moedig doorstaan en zijn dan ook op de openingsplechtigheid uitgenodigd.
Tenslotte worden woorden van dank uitgesproken aan het adres van de velen, die allemaal solidair hebben bijgedragen om deze epische strijd gunstig te beëindigen. Deze woorden van dank zijn bestemd voor de kieners die zoveel zondagen zijn komen meedoen, voor de talrijke enkelingen die binnenwipten bij gelegenheid van een activiteit om ons de winst van een pintje te gunnen, voor de talrijke milde schenkers van giften bij collectes of van hand tot hand, voor de boeren die met hun materieel karweien zijn komen opknappen, de verwarmingsinstallateurs Raymond, Michel en Jef, voor al de aannemers, van ruwbouw, bevloering, plafondbekleding, schrijnwerkerij. betonwerken, ijzeren gebinten, schilderwerken, elektriciteit, sanitair installatie, brandbeveiliging, bekleding van het podium, inrichting van bar en keuken, voor de dames en heren die talrijk de laatste dagen zo hard hebben gefrot dat het glas kristalhelder schitterde en de fornuizen als spiegels glimden, voor de personeelsleden die in het zweet tot in de late uren hunne boterham zijn komen verdienen.
Dank aan pastoor Braeken. Was hij niet een spaarzaam man geweest in de loop van zijn achttien jaren pastoraat in Vechmaal of had hij de gespaarde centen aan de herstelling van de kerk moeten besteden of aan andere even lofwaardige initiatieven willen uitgeven of had hij dat geld niet volledig in Vechmaal willen laten, dan stond hier nu deze zaal niet. Zo eenvoudig is ’t.
Alles samen heeft het afhandelen van het dossier zes jaar geduurd: van 5 juli 1982 tot 7 mei 1988. In ’t kort: 5 juli 1982: principiële beslissing door de Kerkfabrieksraad; 31 januari 1983: regionale adviescommissie adviseert (6 maanden later); 29 februari 1984 : het ontwerp is vatbaar voor betoelaging (één jaar later); 3 januari 1985: voorlopige belofte van toelage (één jaar later); juli 1985: aanbesteding van ruwbouw en elektriciteit (6 m. later); december 1986: vaste belofte van toelage en de ambras met de commissie “ad hoc” (1 j + 6 m.) ; 9 juni 1987: aanvang der werken (6 m. later); 7 mei 1988: plechtige opening (één jaar later).
Dat leed is nu vergeten en vandaag is het feest, groot feest! Ook onze burgemeester Jef Neven kwam in duidelijke woorden zijn solidariteit en zijn blijvende steun aan Vechmaal betuigen, waarna minister Kelchtermans vertelt dat het kleine Vechmaal (600 inw.) met dit gedurfd initiatief zijn contract met de toekomst heeft afgesloten. Daarna onthult hij met Guido de gedenkplaat: “De parochie Vechmaal dankt E. P. Albert Braeken o.s.c., pastoor te Vechmaal van 1971 tot 1988”.
Guido neemt opnieuw het woord met : “Niet alleen voor zijn uiteenzetting van vandaag, maar we bedanken Arnold ook voor de verantwoordelijkheid die hij op zich nam als voorzitter van ons comité. Arnold is de man bij wie iedereen te rade ging. leder probleem dat aan het daglicht kwam, werd aan hem gerapporteerd en hij probeerde, naar best vermogen, het probleem op te lossen. Geen tijd of moeite was hem te veel. Ook op financieel vlak was hij de geknipte man om ons budget goed te besturen en de rekeningen bij te houden, en dat zijn er heel wat. Geen frank is er meer uitgegeven dan nodig was. Alles was goed overwogen en doordacht”.
Begeleid door de fanfare werd het Limburgs volkslied door de aanwezigen uit volle borst ingezet en de erewijn aangeboden. De voorzitter opende de dans met zijn echtgenote, anderen volgden hem en het feest duurde tot in de late uurtjes. Wat een feest voor Vechmaal bij deze realisatie van meer dan tien miljoen, waarvan 5,8 miljoen van de Vlaamse Gemeenschap, 2,5 miljoen van kerkfabriek, bisdom en parochie. een gemeentelijke toelage van 0,5 miljoen, een doorgeeflening van één miljoen en de verenigingen die 690.000 Fr beschikbaar stellen. De opening was voor Vechmaal een uitzonderlijk feest. Onze zaal staat er en zal er blijven staan.
Na de verschillende toespraken zochten bij de receptie enkele van de eregenodigden hun buren op om samen op het succes van de dag te klinken en hun gelukwensen uit te wisselen. Terwijl het feest in de zaal verder ging, werden onder het podium aan de eregenodigden belegde broodjes met koffie aangeboden om hen niet alleen met de alcohol van de erewijn in de maag de soms lange weg naar huis te laten aanvatten. Dit was b.v. het geval voor ingenieur Bayens naar Denderleeuw, die het broodjesinitiatief graag aanvaardde en het me op 23 april 2013 telefonisch nog bevestigde. Om minister Kelchtermans zich geen weg naar zijn wagen door het volk te laten wurmen langs de voordeur, heb ik hem vanaf het podium rechtstreeks naar buiten begeleid.
Met aanvang begin 1992 is de oude zaal volledig gesloopt tegen 30 mei 1992. Een nieuwe uitbreiding van 1,7 miljoen voor parking, nieuwe bar, kleine feestzaal en bergruimte voor dranken in de kelder wordt voorzien. Hiervoor brengen de verenigingen 350.000 Bfr bijeen, twee restaurantdagen, op 28 maart 1993 en 17 maart 1996, geven een winst van meer dan 220.000 Bfr en, met, veiligheidshalve, het akkoord van de vier bevoegde provinciediensten (juridische, cultuur en volksontwikkeling, financieel toezicht op de kerkfabrieken en de dienst der gebouwen), een tweede toelage van 0,5 miljoen voor eenzelfde ontwerp. Alles lukte. Maar, op 31 maart 1998 werd de zaal door Falise in erfpacht aan de gemeente overgedragen tegen een jaarlijkse huur van 120.000 Bfr voor de kerkfabriek. Een nul operatie voor kerk en gemeente, want die huur komt dan toch in mindering van de jaarlijkse toelage!!! Wat zit daarachter?
Daarop geven onze drie pioniers hun ontslag.
Bron: Kalender gezinsbond 2013 -Arnold Dewelf
Foto: Jean Poelmans
Georges Vanschoonwinkel november 2023