Verdwenen grafmonumenten te Heks
HIER LIGHT BEGRAEVEN IONCKER ARNOEL VAN VELROUS
HEER TOT ZASSEMBROECK DIE STERFF INT IAER XVc ENDE
XLIII DE XXII SEPTEMBRE ENDE IOUFFROU KATHERINE
VAN SPROLANT SIJN HUIJSVROUWE DIE STERFF INT IAER
XVc ENDE XXXII DE IX DACH APRILIS
Over Sprolant, de Velroux en Sassenbroek.
Arnould van Sprolant (° kasteel van Sassenbroek, 1486 en Luik, 1539), de broer van de in de hierboven genoemde Katherina van Sprolant was een Zuid-Nederlandse edelman, geleerde en geestelijke. Jonkheer Arnould van Sprolant werd geboren in het kasteel van de Loonse heerlijkheid Sassenbroek, die in het bezit van zijn familie was sinds 1282. De schepenbank van Sassenbroek sprak Loons recht en ging in hoofdvaart bij het oppergerecht van Vliermaal. De heerlijkheid was in het bezit van de familie van Sassenbroek (12de-14de eeuw); Willem van Sassenbroeck en zijn broer Herman worden vermeld in 1171.
In 1371 wordt in Sassenbroek een mansio, een “kasteel” vermeld waarvan geen sporen bewaard bleven. Door huwelijk komt de heerlijkheid in het bezit van de familie de Velroux of Velrux (1532). Vervolgens in het bezit van de families Grotars (1661), du Vivier (1699) en van de(r) Meer (1736-1795). De Vrijheren van Sprolant behoorden tot de oeradel van het Heilige Roomse Rijk en zijn een zijtak het Huis van Ooy nabij Nijmegen. Arnoulds voorvader, Guillaume van Sprolant, (XIIIe eeuw) verliet de vaderlijke burcht van Sprolant bij Venray en stelde zich in dienst van de Prins-Bisschop van Luik. Na zijn huwelijk met de erfdochter van het edel geslacht van Sassenbrouck (bron : Hemricourt, Miroir des Nobles de Hesbaye) werd hij vervolgens heer van Sassenbrouck en burggraaf van Loon. De vader van Arnold, Jonkheer Thierry van Sprolant, vestigde zich te Tongeren waar hij achtereenvolgens schepen en burgemeester was. In deze stad zou de jongere tak van de familie genaamd de Sprolant de Tongres gedurende meerdere eeuwen een voorname plaats innemen binnen het patriciaat en vaak de ambten van burgemeester, schout en schepen waarnemen. De oudste tak van het geslacht bewoonde het kasteel van Sassenbroek maar koos uiteindelijk haar comfortabele huis binnen de veilige muren van Sint-Truiden als hoofdresidentie (XVe eeuw). Deze oudere tak heeft eveneens een voorname rol gespeeld in Sint-Truiden en het Prinsbisdom Luik. Op jeugdige leeftijd werd Arnould voorbestemd om een carrière als geestelijke te maken en dit met als doel de familiale belangen aan het prinselijk hof van Luik te behartigen. Tijdens zijn studies kwamen zijn grote intellectuele capaciteiten aan het licht en kreeg hij de kans om zich te verdiepen in de geneeskunde aan diverse universiteiten in het buitenland. Nadat hij op 20 juli 1523 lid werd van het kapittel van Onze-Lieve-Vrouw te Tongeren werd hij gekozen tot kanunnik van het machtige Kapittel van Sint-Lambertus te Luik. Hij wist op korte tijd een invloedrijke positie binnen het kapittel in te nemen en diverse belangrijke functies te bemachtigen zoals, bijvoorbeeld, Tréfoncier du Chapittre de Saint-Lambert. Hoewel zijn tijdgenoten hem Noble Arnould noemden, was hij in de wetenschappelijke wereld vooral gekend als venerabili domini et magistro wegens zijn grote gave op het vlak van de geneeskunde. Hij bleef lid van het kapittel tot aan zijn dood in 1539, waarna zijn plaats werd ingenomen door zijn neef Thierry van Sprolant.
HIER LIGT BEGRAVEN WILLEM VAN HENESDAEL
DIE STERFF INT IAER XVc ENDE LI DEN XXIX
DACH APRIL ENDE SIJN HUIJSFRAUWE IOFFROU
SOPHIA PROENEN DIE STERF INT IAER 1539 DEN 12 MEIJ
Over de familie van Hinnisdael.
Volgens een oude legendarische stamboom klimt dit geslacht op tot een zekere Gillis van Hinnisdael, die Graaf Filips van Vlaanderen vergezelde op zijn tocht naar het Heilig Land. Het wapenschild van deze koene ridder, dat trouwens door alle Limburgse van Hinnisdaels werd gevoerd, hangt nog steeds in het Kruisvaartmuseum te Versailles en is “van zwart met in een zilveren schildhoofd drie zwarte vogels, rood gebekt en gepoot”. Het is ook nog te zien in het kerkje van Sint-Pieters-Horn bij Vechmaal op de grafsteen van Daniel van Hinnisdael (1298) en op nog vele andere grafkruisen en monumenten. De bekendste stamgenoot is wel François Hennisdael, heer van Betho bij Tongeren, die door Keizer Karel V tot graaf verheven werd en gehuwd was met Marie Florence de Berchem, vrouwe van Kraainem en Woluwe. In en buiten onze provincie wonen nog steeds vele geslachten met de naam Hinnisdaels. Het zijn praktisch allemaal afstammelingen van dit voorname geslacht, al is het dan meestal wel via de linkerhand. (1)
HIER LICHT BEGRAVEN HENRICK VAN HENESDAEL
DIE STARF INT IAER ONS HEEREN DOUSSUNT
Vc ENDE L EIJN OP TEN LETSTEN DACH IN DEN
APRIL BID GOD VOER SIJN ZIEL ENDE AL ZIEL
HIER LIJET BEGRAVEN ARDT VAN HENESDAEL
DIE STARF INT IAER ONS HEREN
MCCCC LXXXIII IN DEN OOST MONT
XI DAGE BIDE VOER DIE ZIELE
1 Uit : Limburgse families en hun wapen, F. Goole en P. Severeyns, Hasselt 1978.
Jo Billen november 2011